آسیب های کورتکس مغز در انسان که باید آنها را جدی گرفت

پوسته بیرونی مغز کورتکس نام دارد و آسیب های کورتکس مغز جزو موقعیت های اورژانس مغز و اعصاب محسوب می شوند. عوارض آسیب های کورتکس می توانند از مشکلات گذرا تا فلج شدن نیمی از بدن و یا حتی مرگ باشند. خوشبختانه بسیاری از آسیب های کورتکس، قابل پیشگیری و درمان هستند. مراجعه سریع برای تشخیص و درمان دارویی و یا جراحی موثر و به موقع، نقش کلیدی را در نجات جان شما از آسیب های کورتکس مغز ایفا می کند. 

کورتکس مغز و آسیب های وارده به آن

طبقه بندی و انواع آسیب های کورتکس مغز

علل بروز آسیب های کورتکس مغز

علایم و عوارض آسیب های کورتکس مغز

پیشگیری از آسیب های کورتکس

درمان آسیب های کورتکس

هزینه های درمان

کورتکس مغز و آسیب های وارده به آن

ساختار آناتومی مغز به دو بخش قشر خاکستری (کورتکس) و ماده سفید (بدنه داخلی) تقسیم می شود. کورتکس مغز انسان شامل 6 لایه است و فشرده ترین بخش مغز محسوب می شود. جسم سلولی تقریباً تمام نورون های مغز در کورتکس است. این ساختار بشدت فشرده و پیچیده تقریباً تمامی امور کنترل، تصمیم گیری، پردازش، و دستوری بدن را بر عهده دارد. هرگونه آسیب و یا مشکلی که برای کورتکس مغز پیش بیاید، بخشی از کارکردهای بدن، بسته به مسئولیت آن بخش، مختل خواهد شد. میزان و شدت این اختلال از وضعیتی محدود و گذار تا فلج نیمی از بدن و یا حتی مرگ متفاوت است.

طبقه بندی و انواع آسیب های کورتکس مغز

با توجه به گستردگی انواع آسیب های کورتکس، ترکیب عوامل زیر مشخص کننده نوع آن برای هر فرد هستند:

• علت آسیب
• لوب آسیب
• نیمکره آسیب
• وسعت آسیب: محدود (کانونی) یا سرتاسری (منتشر) 

این دسته از آسیب ها معمولاً بواسطه بیماری هایی که در بخش های خاصی رخ می دهند ایجاد می شوند.

− تومور مغزی کوچک

− آبسه مغزی کوچک

− بیماری تغییر دهنده جریان خون در بخش های خاص مغز (سکته، AVM)

− آسیب وارده سر (ضربه، تصادف)

− صرع کانونی

• آسیب های منتشر (سرتاسری) کورتکس:

با توجه به اینکه هر یک از بخش های مغز مسئول کنترل کارکردهای خاص و متفاوتی هستند، آسیب به هر بخش منجر به علایم و عوارض متفاوتی خواهد شد.

• پیشانی: 

بطور کلی آسیب به بخش پیشانی کورتکس منجر به از دست رفتن توانایی حل مسئله، برنامه ریزی و آغاز فعالیت ها می شود.

− بخش پشتی کرتکس پیشانی: ضعف یا فلج حرکتی در بخش مقابل بدن 

− بخش میانی کرتکس پیشانی: بی توجهی، فقدان همدلی، بی انگیزگی، کندی تفکر و کندی پاسخ به پرسشها

− بخش پشتی-میانی کرتکس پیشانی چپ (منطقه بروکا): زبان پریشی بیانی (بروکا)

− بخش پیشین کرتکس پیشانی: نقایص حافظه فعال، کاهش سلاست کلامی، آپاتی (فقدان هیجان، علاقه، و توجه)، بی توجهی، تاخیر در پاسخ به سوالات، فقدان بازداری (رفتارهای اجتماعی نامناسب)

• آهیانه:

آسیب به بخش آهیانه منجر به نقایص عدیده در تفسیر اطلاعات حسی رسیده از اندام ها، مهارت های ریاضی، حافظه فضایی، جهت یابی و درک زبان می شود.

− بخش پیشین کرتکس آهیانه: بی حسی و کرختی اندام های بخش مقابل بدن در حسی که محل آن در مغز آسیب دیده؛ مشکلات درک درد، حرارت، سرما، لرزش؛ مشکلات ادراک با لامسه

− بخش میانی کرتکس آهیانه: ناتوانی از بیان اینکه چیزی در سمت راست یا چپ قرار دارد، مشکلات محاسبات ریاضی، مشکلات نوشتن، ناتوانی از بیان چیزی که آن را لمس کرده اند.

 

− کرتکس آهیانه غیرغالب (معمولاً راست): ناتوانی از انجام تکالیف ساده ای که فرد در آنها مهارت دارد (آپاراکسی) همچون شانه کردن مو و لباس پوشیدن، ناتوانی از درک روابط فضایی اشیاء با یکدیگر، ناتوانی در نقاشی، ناتوانی در طراحی، ناتوانی در ساخت اشیاء، گم شدن و ناتوانی در جهت یابی فضایی، انکار بیماری، غفلت و بی توجهی به سمت مقابل بدن نسبت به لوب مغزی مغز آسیب دیده

 

 

 

• گیجگاهی:

 

آسیب های بخش گیجگاهی منجر به مشکلات هیجانی و حافظه، تبدیل حافظه کوتاه مدت به بلند مدت، ذخیره و بازیابی حافظه دراز مدت، درک صداها و تصاویر، و ارتباط درست کلامی خواهد شد.

− بخش گیجگاهی چپ: در اکثریت غالب مردم مسئول درک زبان است و آسیب به آن منجر به تخریب حافظه کلامی، مشکلات درک زبانی (آفازی دریافتی یا ورنیکه) خواهد شد.

 

− بخش گیجگاهی راست: تخریب حافظه صداها، تخریب حافظه موسیقی، ناتوانی در آواز خواندن

 

• پس سری:

این بخش از مغز مرکز اصلی پردازش، ادراک و حافظه بینایی است. آسیب به کرتکس پس سری منجر به ناتوانی در درک اشیاء دیده شده (کوری مغزی)، و داستان پردازی در مورد چیزهایی است که فرد می بیند (سندرم آنتون)

 

• لیمبیک:

آسیب به بخش لیمبیک سبب مشکلات همگرایی اطلاعات دریافتی، مشکلات تجربه و ابراز هیجانات، مشکلات شکل گیری و بازیابی حافظه، مشکلات برقراری ارتباط بین حافظه و هیجانات، توهم های بویایی، مشکلات بازداری حرکتی، و تغییرات شخصیتی می شود.

 

پیشگیری از آسیب های کورتکس

 

 

بسیاری از آسیب های وارده به کورتکس مغز قابل پیشگیری هستند. طبق بررسی های صورت گرفته در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، رعایت موارد زیر نکات کلیدی سلامت کورتکس مغز هستند:

• کنترل مداوم وزن
• کنترل مداوم فشار خون
• کنترل مداوم قند خون
• استفاده از کلاه ایمنی در ورزش، موتور سواری و کار
• پیگیری و درمان بیماری های ایجاد کننده آسیب های کورتکس مغز

• دارو:

بسته به نوع آسیب وارده به کورتکس، می توان از دارو برای درمان آن استفاده کرد. در موارد عفونی داروهای ضد التهاب و آنتی بیوتیک، برای تومورها شیمی درمانی، برای بیماری های متابولیک داروهای خاص آنها و برای فشار خون داروهای متناسب با وضعیت شما تجویز خواهند شد.

 

• جراحی: 

بطور معمول در آسیب هایی که نیاز به جراحی باشد، ترجیح دکتر محمد صمدیان بعنوان بهترین جراح آسیب های کورتکس مغز، استفاده از روش های جراحی بسته و محدود با استفاده از میکروسکوپ و نورو آندوسکوپ است. اما در صورت تخریب وسیع کورتکس و یا شکستگی جمجمه لاجرم جراحی باز حسب محل آسیب در نظر گرفته می شود.

 

• پرتو درمانی: 

در مواردی که تومورها به دارو جواب ندهند، محل درمان قابل جراحی نباشد و یا نیاز به تکمیل درمان دارویی و جراحی باشد، از روش های پرتو درمانی استفاده خواهد شد.

 

• توانبخشی: 

با توجه به آسیب های مغزی کورتکس، ممکن است پس از درمان، برای اینکه بتوانید به فعالیت قبلی خود باز گردید نیاز به توانبخشی باشد. انواع توانبخشی شامل فیزیوتراپی، ماساژ، کاردرمانی، آب درمانی، و اکسیژن درمانی پر فشار هستند.

 

هزینه های درمان

 

فرآیندهای درمانی در آسیب های کورتکس مغز شامل مشاوره، معاینات تخصصی ارزیابی مغز و اعصاب، بررسی پرونده سوابق بیماری و MRI، سی تی اسکن و گزارش های پزشکی مشمول تعرفه های قانونی نظام پزشکی کشوری هستند. همچنین هزینه های ارزیابی‌های تشخیصی بستگی به نوع بیمه درمانی شما و مرکزی که این آزمایشات را انجام ‌می‌دهند، دارد.

هزینه های درمانی بسته به فرآیندهای مورد نیاز متفاوتند. در صورت نیاز به جراحی، تعرفه های آن بسته به امکانات فنی و پرسنلی مورد نیاز متغیر است. بسیاری از جراحی های کورتکس مغز نیازمند ایمپلنت، میله، پیچ، مهره، سیم، پیوند دهنده استخوان و یا سیمان مخصوص استخوانی هستند که با توجه به گستردگی آسیب و تخریب بافتی کاملاً متفاوت در هر بیمار، نمی توان از پیش آن را تعیین نمود. 

در عین حال، ممکن است جراحی شامل پیوند استخوان، غضروف، چربی و یا حتی پوست باشد. افزون بر این، تعرفه های بیمارستانی حسب درجه بندی کیفیت و خدمات بیمارستان، خصوصی/دولتی بودن بیمارستان، بیمه های درمانی شما، نوع اتاق (خصوصی/ عمومی)، داروها و مدت زمان لازم برای بستری در بیمارستان قابل محاسبه است. بهترین جراحان درمان سریع آسیبهای مغزی در مقالات بعدی معرفی خواهند شد.